คุณแม่กำลังพูดถึงเส้นทางการเดินทางที่จะมีความสุข
เพราะเราลดความอหังการมมังการได้
เราพูดถึงเรื่องการลด ‘อหังการ’ ‘มมังการ’
ซึ่งเป็นเหตุให้นำไปสู่ความถือตัว อวดดี เย่อหยิ่ง ที่เราเรียกว่า ‘มานานุสัย’
ถ้ามนุษย์ทุกคนเข้าใจกระบวนการของธรรมชาติที่เรียกว่า ‘ปฏิจจสมุปบาท’
(หรือกระแสของธรรมชาติที่องค์สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าปรากฏขึ้นเพราะการเห็นธรรมบทนี้)
ก็จะสามารถเข้าถึงการเป็นอิสระจากทุกข์
ถ้าไปถึงความเป็นอิสระจากทุกข์ได้เมื่อไร
เราจะพบว่า ‘อหังการ’ หมดไปแล้ว ‘มมังการ’ ไม่มีแล้ว
อหังการ คือมันมีกายฉัน ใจฉัน มันมีฉัน
ถ้าฉันมีอหังการเมื่อไร จะนำไปสู่ความเป็นของฉัน
เช่นถ้าเราเปรียบเทียบกับตัวเราว่า
เรารู้สึกว่า ‘หุบเขาโพธิสัตว์เป็นของฉัน’ นั่นเรามีอหังการแล้ว
หรือถ้าเรารู้สึกว่า ‘นี่ฉันทำนะ นี่คือผลงานฉัน นี่คือองค์ความรู้ที่ฉันมีอยู่นะ’ นี่คืออหังการ
มันเป็นเรื่องการเดินทางของมนุษยชาติ
จากปุถุชนเข้าสู่กระแสของอริยชน
อริยชนคืออะไร
คือชนที่เป็นอิสระจากทุกข์
เพราะเข้าใจอะไร
เพราะเข้าใจอริยมรรคมีองค์แปด คือเข้าใจในทางที่เราจะเดิน
การเข้าใจในทางที่เราจะเดิน เราต้องฝึกอะไร ต้องฝึกก้าวเดิน ก้าวเดินอย่างมีความสุขเล็กๆ ในใจของเราที่จะละความเผลอเพลิน ละความเป็นฉัน สุขของฉัน ไลฟ์สไตล์ฉัน
และเมื่อ ‘ไม่มีฉัน’ มันก็ ‘ไม่มีของฉัน’
เมื่อใดที่ไม่มีฉัน ก็ไม่มีของฉัน ไม่เปรียบเทียบ ไม่ถือตัว ไม่ทะเลาะ
เราจะรู้ได้เลยว่าใครจะบรรลุธรรม…ไม่บรรลุธรรม
